1.Fide Üretiminde Şaşırtma Nedir?
Bir fidenin topraklı veya topraksız fidelik ortamından alınıp başka bir ortama, doldurulmuş bir kaba veya doğrudan açık araziye veya sera ortamına dikilmesidir.
2.Kaç Çeşit Fide Şaşırtma Vardır?
Sebze fideciliğinde Birinci ( viyol, poşet ve diğer büyütme ortamına aktarma) ve ikinci (fidelerin esas yerlerine tarla, sera vb. ortamına dikimi) olmak üzere iki tür fide şaşırtma işi vardır.
2.1. Birinci fide şaşırtması
Tohum ekim kapları veya yerlerinde çimlendirilen ve kotiledon yaprakları yere paralel hale gelen iki kanatlı durumdaki küçük fidelerin büyütme kaplarına (viyol, poşet) veya yerlerine (yastıklar) dikilmesidir.
2.2. İkinci fide şaşırtması
Fide yetişme kapları veya fideliklerde dikim büyüklüğüne gelen fidelerin tarlaya veya yetiştiriciliğin yapılacağı esas yerlerine (sera) dikimidir.
3. Şaşırtma şoku veya stresi
Fidenin yetiştirildiği yerlerden alınıp büyüyüp meyve vereceği esas yerlerine aktarılması sırasında oluşabilecek uyum güçlüğünden kaynaklanan gelişme durgunluğuna Şaşırtma şoku veya stresi denir. Fideler şaşırtıldıklarında şaşırtma şoku veya stresi yaşarlar.
Şaşırtma şoku veya stresi olmaması için Nelere dikkat edilmelidir?
- Dikimde sağlam, kök gelişmesi iyi olan fideleri kullanılır.
- Dikimde topraklı fide kullanılır veya fide dikim çukuruna iyi hazırlanmış fide toprağından bir miktar konulur.
- Fideledin kök kısmında olası kurmuş kısımları ve sarkan bölümleri temizlemek fazla gelişmiş, yaşlı kök kısımlarını temizlemek fidelerin tutmalarını kolaylaştırır.
- Dikim sonrası hemen doygun can suyu vermek.
- Dikimi günün serin saatlerde ve mümkünse akşam saatlerinde yaparak, sıcak rüzgârlı havalarda dikimi yapmamak.
4. Fide Yetiştirmek için Tohumlar Nerelere Ekilir?
Tüplü- topraklı fide yetiştiriciliğinde yazlık ve kışlık sebzelerin tohumları tohum çimlendirme kaplarına (kasalara, plastik torbalara, viyollere, saksılara veya yastıklara) ekilmektedir. Viyol, plastik torba ve saksılara aynı zamanda kasalarda çimlendirilen tohumlar şaşırtılır.
4.1. Kasalara tohum Ekimi
4.2. Çimlendirme kabına Sıraya Ve Çimlendirme Saksına Sebze Tohum Ekimi
5. Kasalara Ekilen Tohumların Viyollere veya saksılara Şaşırtılması
5.1. Fidelerin Şaşırtma Zamanı
Tohum çimlendirme kasalarında iki yapraklı olan ve bu kotiledon yaprakları yere parelel durumda olan fidelerin şaşırtma zamanı gelmiş
olur.
6. Şaşırtmaya Gelen Fidelerin Dikimi
Bu fideler kasalarında bir gün önce sulandıktan sonra torf toprağı elle veya bir çubukla gevşetilerek kökleri zedelenemeden sökülüp dikkatlice viyollere veya benzeri büyütme kaplarına şaşırtılıp dikilirler.
Eski bir kurşun kalem veya sivriltilmiş bir çubuk kullanarak fideleri topraktan hafifçe oynatarak çıkartın. Çıkan fideyi kesinlikle sapından değil yaprağından tutun ve köklerine zarar gelmeyecek şekilde yeni yerlerine dikin.
6.1. Şaşırtmada Fidelerin Tutum Şekli
6.2. Fidelerin Dikim Derinliği İyi Ayarlanmalıdır.
7 .Şaşırtma İle İlgili Açıklayıcı Bilgiler
8. Şaşırtılan Fidelerin Büyütülmesi
Viyollere veya poşetlere şaşırtılan fideler fide büyüme yerleri olan sera, plastik tünellere alınır. Burada büyütülür. Fideler aşağıdaki yapılarda büyütülebilirler.
8.1. Alçak tüneller
Almanca Folientunnel, Fransızca tunnel bas, İngilizce low tunnel denmektedir.
Yüksekliği 30-100 cm, genişliği 60-150 cm, uzunluğu 10-50 m arasında değişen yarım daire kesitli bir koruyucudur. ve üzeri plastik örtülerle kapatılır.
Alçak tünel Tarifi : Bitkileri ilkbahar donlarından korumak amacıyla kullanılan; bitki sıraları üzerine, yaklaşık 60 cm yarıçaplı yarım daire kesitli yerleştirilmiş genelde plastik iskeletlerin üzerinin yumuşak plastik örtüler ile örtülmesi sonucu elde edilen, çevre koşullarının kontrolünün düşük düzeyde sağlanabildiği, ısıtılmayan, turfanda sebze ve meyve üretim yeri.
8.2. Yüksek Tüneler
Almanca Folientunnel, Fransızca abri-serre veya abri-serre plastique, İngilizce high tunnel veya plastic greenhouse denmektedir.Yüksekliği 1,5-2 m, genişliği 3-5 m, uzunluğu 10-50 m arasındadır. Alçak tünellerle seralar arasındaki geçit sistemidir.
Yüksek tünel Tarifi: Bitki yetiştiriciliğinde kullanılan, yarım daire kesitli, plastik örtü ile kaplı, çevre koşullarının orta düzeyde kontrolünün sağlanabildiği, çoğunlukla ısıtılmayan, içerisine çalışılanların girebildiği büyüklüğe sahip örtüaltı yapısı.
Fideliklerde Şaşırtılan Fidelerin Büyütülmesi
- Şaşırtılması yapılan fidelerin bulunduğu viyoller veya plastik torbalar gündüz sıcaklığı 18-20 derece, gece sıcaklığı 12-13 derece arasında sera veya alçak tünellere konulur.
- Yeni dikilen fidelerin güneş ışığından etkilenmemesi için ilk günlerde plastik örtülerin üzerine geçici gölgeleme yapılır.
- Plastik tünelde nem %60 olmalıdır.
- Tünel içi sıcaklığı 20 derecenin üzerinde olduğu zaman havalandırılır.
- Fideler genç dönemde az olmak şartı ile gerektikçe zaman zaman sulanır.
- İlk sulama püskürtme şeklinde yapılmalıdır.
- Fidelerin gelişimi çok yavaş ise fide gübreleri 100 litre suya karıştırılarak kesinlikle tavsiye edilen oranı aşmadan verilir.
- serin havalarda sulama bir defada fakat uzun aralıklarla yapılır.
- Sıcaklık artıkça fide sulamasında her seferde az,fakat sık sulama yapılır.
- Fidelik kuzey-güney yönünde yapılır .
8.3. Seralar
Almanca Gewächshaus veya Glashaus veya Treibhaus, Fransızca serre, İngilizce glasshouse veya greenhouse) denmektedir.
Sera Tarifi: Çevre koşullarının istenilen ölçüde kontrol altına alınabildiği, her türlü tarımsal üretime olanak sağlayan yüksek örtü altı yapısı.
